میزان در موسیقی چیست؟

آشنایی با مفهوم میزان در موسیقی بدون شناخت مفاهیمی مانند ضرب‌ها در موسیقی، نت‌های موسیقی و اسامی آن‌ها و خطوط حامل بسیار مشکل خواهد بود و در حقیقت به جرأت می توان گفت که امکان پذیر نیست؛ به همین دلیل ابتدای این محتوا در رابطه با ضرب در موسیقی توضیحاتی داده خواهد شد و سپس به میزان در موسیقی پرداخته می شود، البته درباره ی مفاهیم ذکر شده‌ی دیگر با مراجعه به محتواهای موجود در فروشگاه اینترنتی گیتارباز می‌توان تمامی اطلاعات لازم را به دست آورد.

ضرب در موسیقی

لحظه هایی در موسیقی وجود دارند که شنونده را به صورت ناخودآگاه و ناخواسته وادار به نشان دادن عکس العملی خاص و قابل مشاهده نظیر دست زدن می کند، به این لحظه هایی که ایجاد عکس العمل را سبب می شوند، ضرب در موسیقی (Beat) می گویند که دارای دو نوع مختلف می باشد:

• ضرب قوی: شنیده می شود و برای شنونده عکس العملی را در پی خواهد داشت.
• ضرب ضعیف: شنیده می شود اما برای شنونده عکس العملی خاص را در پی نخواهد داشت.

تمامی قطعات موسیقی تقریبا تابع چند الگوی خاص ضربی هستند؛ این الگوهای ضرب در موسیقی عبارت هستند از:

• 2 ضربی: یک ضرب قوی، یک ضرب ضعیف
• 3 ضربی: یک ضرب قوی، دو ضرب ضعیف
• 4 ضربی: یک ضرب قوی، یک ضرب ضعیف، یک ضرب نیمه قوی، یک ضرب ضعیف

نکته ای که ذکر آن در این قسمت لازم است، وجود قطعات موسیقی ای می باشد که برخی از آن ها دارای بیش از 4 ضرب هستند و یا این که بعضی دیگر نیز فاقد ضرب می باشند، از نمونه هایی که در این زمینه وجود دارند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بعضی از پیش درآمدهای قطعات موسیقی سنتی ایرانی
• برخی از موسیقی های غربی که نوشتن آن ها به شکل اجرای آزادانه یا اجرای دلخواه (Ad libitum یا به اختصار Ad lib) صورت می گیرد.

تعریف میزان‌ در موسیقی

به فاصله ی زمانی که در یک قطعه ی موسیقی در بین هر دوتا ضرب قوی وجود دارد، میزان در موسیقی (Bar) گفته می شود که شکل نوشتاری آن ها، برای نشان داده شدن آن ها بر روی کاغذ، خط های عمودی ای هستند که مانند شکل زیر بر خط های حامل قرار می گیرند و در حقیقت این خط ها را که نت ها بر روی آن قرار گرفته اند، به صورت عمودی قطع می کنند.

میزان در موسیقی دارای نام های دیگری نیز می باشد، نام های ترازه و ترازک از دیگر نام های آن می باشد. با توجه به شکل که نشان دهنده ی 2 ثانیه برای هر میزان‌ در موسیقی می باشد، در واقع میزان‌های موسیقی بلوک‌های زمانی مساوی ای هستند که بدنه‌ی قطعات موسیقی را می سازند.

کسر میزان در موسیقی

بر روی خط‌های حامل در زمان نوشتن قطعه‌ی موسیقی و بعد از کلید، دو عدد قرار می گیرند که به شکل یک عدد کسری نوشته می شوند ولی در واقع یک عدد کسری مانند آنچه که در ریاضی وجود دارد نیستند و به صورت یک عدد کسری نیز خوانده نمی‌شوند، به این دو عدد به شکل عدد کسری مانند، کسر میزان در موسیقی (Time Signature) گفته می‌شود، که صورت این کسر نشان دهنده ی تعداد نت‌ها می باشد و مخرج این کسر نیز مشخص می کند که نت هایی که یک میزان در موسیقی را تشکیل می دهند، از چه جنس نت هایی هستند.

تمامی نت‌های موسیقی علاوه بر اسم هایی که دارا هستند، یک عدد نیز معادل هر کدام از آن‌ها می باشد که در شکل زیر نشان داده شده است و با توجه به معادل عددی نت‌ها می‌توان بهتر کسر میزان در موسیقی را متوجه شد، به این صورت که مثلا کسر میزان در موسیقی 4/2 را به این صورت می‌توان تفسیر کرد که دو عدد نت از جنس نت سیاه (4/1) در این میزان قرار دارد.